‘A voice to the voiceless’: zijn mensen stemloos?
Precies tien jaar geleden was ik voor mijn afstudeeronderzoek in Liberia. Eén gesprek herinner ik me nog goed: ik sprak daar met een vrouw die een voortrekkersrol had in haar gemeenschap. Haar stem galmde door de ruimte. Zij was de ogen van de mensen die niet konden zien, zij was de stem van de mensen die niet konden spreken… Wat was ik onder de indruk van haar woorden en van haar overgave! De echo in die zaal zette dit alleen maar meer kracht bij.
Wat heb ik deze uitspraak daarna nog vaak, tot in den treure, in zoveel verschillende contexten gehoord: we are the voice of the voiceless. Mooi bedoelde woorden: opkomen voor anderen. Maar ik kan eerlijk gezegd tegenwoordig nog maar weinig met deze woorden… Waarom? Omdat ik niet geloof dat mensen voiceless, dus stemloos zijn, maar dat het probleem ligt bij de zogenaamde “luisterlozen”.
‘’We hebben meer systemen nodig om mensen daadwerkelijk te kunnen horen’’
Wat denken de mensen in onze projectlanden nou eigenlijk precies? Wat ervaren en wensen ze? Ook in mijn werk bij Red een Kind als coördinator van het meten van onze resultaten heb ik hier soms maar bar weinig zicht op. Zijn die mensen dan stemloos, dat ik dat niet weet? Of luisteren we te weinig? Ik denk het laatste. We hebben meer systemen nodig om mensen daadwerkelijk te kunnen horen. Je herkent het misschien wel: in een groepssetting trekken sommige mensen meteen hun mond open, anderen hebben tijd nodig om te spreken of houden hun gedachten liever voor zichzelf. Zat jij altijd vooraan in de klas en wist je het antwoord op alle vragen? Of bleef je liever op de achtergrond? Eén van de manieren om te zorgen dat iedereen gehoord wordt is door participatieve monitoring en evaluatie. Iets waar ik me bij Red een Kind hard voor maak. En waarom ik onlangs in Burundi te vinden was.
Hier zie je de leden van een comité dat zich in de gemeenschap in Burundi inzet voor de bescherming van kinderen. Samen formuleren we verschillende stellingen. Met een steentje, een boomblad, een takje of een boon kunnen de leden van de comité aangeven op welke trede van de tevredenheidsladder zij zich begeven. Vervolgens gaat de groep met elkaar in gesprek over wat ze zien. Zo ontstaat ruimte om plannen te maken of actie te ondernemen. En de mensen die in een groep liever niet spreken? Ook zij krijgen de kans om hun input te geven door een steentje neer te leggen.
Wat een mooi voorbeeld van de waarde van dit systeem! De mensen in onze projecten doen actief mee bij het verzamelen en analyseren van gegevens. De uitkomsten nemen wij als Red een Kind ook weer mee in onze rapporten, zodat we een idee hebben wat er leeft in de gemeenschappen waar we werken. Zo wordt iedereen gehoord en krijgen we inzicht in hoe we beter kunnen helpen en samenwerken.
Maakt het verspreiden van deze gegevens mij de voice of the voiceless? Nee. Ik ben alleen maar een echo, die soms iets meer kracht kan geven aan de stem die al zo vol overgave klinkt.
Janita Visser
PMEAL Coördinator bij Red een Kind*
*Word jij ook zo enthousiast van participatieve monitoring en evaluatie? We hebben een prachtige vacature!