In tranen op Schiphol
Over een uur landt het vliegtuig en ben ik na 2,5 week op reis in Malawi en Oeganda weer thuis. Ik heb mijn koptelefoon op en geniet van mijn favoriete muziek. Langzaam scrol ik nog een keer door de foto’s van Oeganda. Zo leuk, die foto’s van de kinderen op de kleuterschool. Het was binnen behoorlijk donker, maar het is goed te zien dat de kinderen met allemaal gekleurde doppen spelen. Op die manier leren ze over kleuren, maar ook tellen en bouwen. Goed voor hun fijne motoriek. Op een van de foto’s zie ik een klein meisje trots haar gele dop omhooghouden. Ze heeft de juiste kleur gepakt!
Ik kijk nog eens goed naar de foto van Joshua en zijn moeder. Joshua vindt het leuk om de varkens water te geven. Maar zijn moeder geniet ook duidelijk van deze dieren op haar erf. Ze hebben de varkens van het programma van Red een Kind gekregen omdat Joshua met een beperking moet leven. Hij heeft sikkelcelziekte en kan ook moeilijk praten door chronische pijn in zijn keel. Ik moet lachen om de varkens die genieten van het aaien. En wat een leuke jongen is Joshua. Hij vertelt dat zijn favoriete vak op school Engels is. En dat is te merken. Hij verstaat mij heel goed. Als ik hem vertel dat ik dit heel knap vind, straalt hij en zie ik hem voor het eerst lachen.
Als ik de foto’s zie van het gezin dat de pas geoogste pinda’s aan het sorteren is ga ik vanzelf terug en is het nog steeds heftig om te zien dat dit gezin met elf kinderen niet genoeg te eten heeft. Het is zo droog in Oeganda dat de oogst is mislukt. De geplante rijst is niet gegroeid. Reservevoedsel is er niet… Deze boer en vader is behoorlijk aangedaan en heeft het zwaar. Alleen maar pinda’s eten is niet oké.
Het lijkt veel langer dan een week geleden dat ik in Malawi was. Ik bekijk de foto’s opnieuw. Wat een armoede daar, maar ook: wat een kracht. De power van de groep vrouwen en mannen die zelf zeep maken spat ervan af. Ik vind het superleerzaam om een demonstratie van een tienerclub mee te maken over wat zij leren over hun rechten als kind. Wat zijn ze open als ik ze interview. Deze tieners zijn niet meer bang om hun stem te laten horen. Zij weten voor zichzelf op te komen.
Geen ananasbomen
Opeens komt de emotie. Het lukt me niet om mijn tranen in te houden, dus laat ik ze maar gaan. De afgelopen weken waren intens en nu ik stilzit en bijna thuis ben, komt het besef en daalt langzaam in wat ik heb gezien, gehoord en gevoeld. Even later als ik bij de bagageband op mijn koffer wacht, gebeurt het weer. Ik zit te huilen op Schiphol.
Er is zoveel dat er tijdens een werkreis op je afkomt. Het is heel interessant, leerzaam en gaaf dat je kennis kan maken met een andere cultuur. Wat is de natuur in zowel Malawi als Oeganda mooi, wat zijn de mensen aardig. Wat leer ik veel van hen en van mezelf. Een paar weken helemaal Marian zijn, wat een cadeau. Wat geniet ik van deze dagen. Maar het is ook heel ingewikkeld en oneerlijk om te zien dat mensen zo arm zijn, waardoor ik me schaam hoe ik leef en woon. Wat is de wereld onrechtvaardig.
Soms vragen de mensen en kinderen die ik ontmoet hoe mijn huis eruitziet of hoe het in Nederland is. Dat vind ik lastig. Ik probeer zo dicht mogelijk bij hun belevingswereld te blijven. Meestal vertel ik dat er in Nederland geen ananasbomen groeien omdat het te koud is. Dat Nederland plat is en geen mooie bergen heeft. Dat we geen water hoeven te halen en dat we in elk huis elektriciteit hebben. En dat we binnen in onze huizen wonen en niet buiten leven omdat het hier veel kouder is. Maar de kloof op dat gebied is zo groot. Zij begrijpen mij niet en ik hen soms niet. Waarom maak je geen lange stok aan je bezem als je zo’n last van je rug hebt omdat je altijd moet bukken?
Aandacht geven
Het raakt me diep als ik kinderen zie met een handicap die gemakkelijk voorkomen had kunnen worden. Maar omdat ze niet in Nederland wonen maar in Oeganda en geen geld en transport hebben voor het ziekenhuis zijn ze voor het leven gehandicapt. Een simpele voetbreuk maakt al dat iemand voor de rest van zijn leven mank loopt. Ik ontmoet een jongen die ervoor kiest om niet meer te praten omdat hij vanaf zijn zesde jaar gehandicapt is geraakt. Hij kan niet meer lopen omdat zijn benen verlamd zijn geraakt. Zijn moeder zag het niet zitten om voor hem te zorgen en heeft het gezin verlaten. Deze jongen is zichtbaar getraumatiseerd.
”Ik zou willen zeggen: natuurlijk, ik ga voor haar zorgen en ze krijgt een prachtige toekomst in een land waar alles kan”
Het meest pijnlijk en moeilijk is het moment waarop een moeder mij vraagt om haar kind van vier mee te nemen… Ik zou willen zeggen: natuurlijk, ik ga voor haar zorgen en ze krijgt een prachtige toekomst in een land waar alles kan! Maar de realiteit is dat ik dit niet kan, niet mag doen en dat is hartverscheurend. Want ik voel en zie dat het niet goed gaat met dit meisje. Alle aandacht gaat naar haar gehandicapte zus en elke dag overleven omdat er niet genoeg geld is voor eten. Er blijft weinig aandacht voor haar over. Daarom heb ik haar een hele poos gewoon maar vastgehouden op schoot. Haar aandacht geven is wat ik op dat moment kan doen.
Babystapjes
Ik hou van mijn werk. Ik heb de mooiste baan die er bestaat. De projectbezoeken zijn geweldig en heftig tegelijk. Maar daar doorheen zie ik ook de mooie dingen en de resultaten en effecten van onze werkwijze. Het werkt! Soms had ik grotere stappen en vooruitgang verwacht, maar dat is omdat ik met mijn Westerse ogen kijk. In Malawi en Oeganda gaat het om babystapjes. Mensen doen het zelf! Ze maken zelf de keus om te sparen om een bedrijfje te starten, of om als groep te lobbyen bij de overheid om de school te renoveren. Ze zijn niet direct uit de problemen, maar ze zijn wel in staat om zelf de regie te pakken en te kiezen voor een betere toekomst van hun kinderen.
Die verhalen wil ik en ga ik delen om ook jou te raken. Je kunt er heel veel leren, maar ik hoop vooral dat je begrijpt dat er op de wereld nog heel veel plekken zijn waar mensen hulp heel hard nodig hebben.
Op mijn startscherm van mijn telefoon prijkt nu de foto van allemaal gekleurde doppen. Dit helpt mij er elke dag aan te herinneren aan die andere wereld waar babystapjes het verschil maken.
Marian Heek
Marketing- en communicatiespecialist bij Red een Kind