‘Veiligheid is voor mij de Red een Kind-tent’
In de Democratische Republiek Congo groeien honderdduizenden kinderen elke dag op tussen geweld, angst en onzekerheid. Kinderen raken al op jonge leeftijd getraumatiseerd door wat ze hebben gezien of meegemaakt. Onbezorgd kind zijn is hier allesbehalve vanzelfsprekend. Een veilige plek midden in alle chaos geeft kinderen weer hoop en kracht: “Ik vergeet even wat er allemaal is gebeurd.”
Een gezonde start is voor iedereen van levensbelang. De eerste levensjaren zijn cruciaal voor de ontwikkeling van een kind, zowel fysiek, emotioneel als sociaal. Als kinderen in deze fase geen veiligheid, rust en ruimte krijgen om te spelen en te leren, lopen ze blijvende schade op. Ze verliezen niet alleen hun kindertijd, maar ook hun toekomst.
Extreem geweld
Als Red een Kind bieden we kinderen in crisisgebieden zoals DR Congo een plek waar angst en geweld plaatsmaken voor lachen, spelen, creativiteit, emotionele ontwikkeling en vooral: kind zijn. Voor kinderen in DR dit van levensbelang. Ze zijn net als hun ouders en familie vaak al hun leven lang op de vlucht en geweld is nooit ver weg. Jongens lopen het gevaar dat gewapende groepen hen rekruteren. Elke nacht zijn er schoten te horen en overdag is het gevaarlijk om in je eentje naar de markt of naar school te gaan.
Begin dit jaar ontstond een nieuwe oorlog toen de militaire rebellengroep M23 richting de stad Goma trok. De groep liet een spoor van extreem geweld en vernielingen achter, waarbij veel mensen om het leven kwamen. Honderdduizenden gezinnen en kinderen moesten vanuit de vluchtelingenkampen waar ze verbleven opnieuw vluchten. Massaal trokken ze naar Goma. En nu keren ze weer terug vanuit de vluchtelingenkampen naar hun eigen dorpen. Patrick, directeur van Red een Kind in DR Congo, ziet dagelijks de impact van het werk van Red een Kind: “We werken in het gebied rondom Goma, waar gezinnen na jarenlange afwezigheid zijn teruggekeerd. Alles is hen afgenomen. Hun huizen zijn leeggeroofd, hun velden verwaarloosd. We bieden daarom hulp op het gebied van voedselzekerheid, bieden psychosociale ondersteuning en creëren kindvriendelijke plekken.”
Zoveel gedachten
De plekken waar de kinderen samenkomen, bieden rust en aandacht. Meestal is de plek te herkennen aan een grote Red een Kind-tent en zijn zorgverleners aanwezig om met de kinderen te spelen. Er is divers speelgoed en tijd voor spelletjes en creativiteit, zoals borduren. Ondertussen letten de zorgverleners op hoe kinderen reageren, omgaan met emoties en of ze extra zorg nodig hebben als gevolg van de trauma’s die ze hebben opgelopen. Zo verloor de twaalfjarige Daudi zijn eetlust door stress en verdriet. “We waren in 2022 op het veld toen het geweld losbarstte. We moesten vluchten. Er waren voortdurend geweerschoten,” vertelt hij. “Dit jaar moesten we opnieuw vluchten door de oorlog en zijn we teruggekeerd naar ons dorp. Onderweg zagen we dode lichamen. Het was zwaar en er gingen zoveel gedachten door mijn hoofd.” Hoe is het leven nu? Daudi: “Het leven is moeilijk. Maar toen er voor ons een plek kwam om te spelen, vergaten we even wat er was gebeurd. We spelen voetbal, kaarten, ook de meisjes doen mee. We zijn blij, want we kunnen spelletjes spelen. Veiligheid is voor mij de Red een Kind-tent.”
Zelf ook gevlucht
De zorgverleners die de kinderen begeleiden, hebben zelf als kind moeten vluchten en weten wat de kinderen hebben meegemaakt. Zo deelt Eric (31 jaar): “Ik denk vaak terug aan de tijd dat ik in 2007 moest vluchten. Ik was toen dertien jaar. Onderweg werden kinderen geraakt door kogels en sommigen kwamen om. We sliepen op straat, hadden geen eten of water. Veel kinderen werden ziek en overleden. Sommige beelden wil ik niet opnieuw zien. Nu ik werk bij Red een Kind, denk ik vaak terug aan die tijd. Ik had gewild dat er toen kindvriendelijke plekken waren geweest, waar we veilig konden spelen. Het geeft me voldoening om nu kinderen te helpen en hen te beschermen tegen de gevaren die ik zelf heb meegemaakt.”
Rust en vertrouwen
De medewerkers van Red een Kind zorgen niet alleen dat kinderen veilig kunnen spelen en leren. Ze begeleiden de kinderen ook in het omgaan met hun emoties. Jolie, moeder van een zoon, ziet hoe hij is veranderd. “Mijn zoon luisterde nooit. Hij gooide zelfs stenen naar me. Maar sinds hij naar de kindvriendelijke plek gaat, is hij een andere jongen. De sessies van Red een Kind geven mij rust en vertrouwen. Ik leer hoe ik met mijn gevoelens kan omgaan. Nu blijf ik rustig en dan gaat alles goed.”
Eigen knuffel
De kindvriendelijke plekken zijn veel meer dan speelplekken. Ze zijn plekken van herstel, hoop en groei. Trauma laat sporen na, vooral bij jonge kinderen. Hun hersenen zijn volop in ontwikkeling en daardoor extra gevoelig voor negatieve invloeden. Daarom is vroege hulp cruciaal. We gebruiken daarvoor het speciaal ontwikkelde psychosociale programma My Friend. Kinderen van vijf tot zeven jaar leren met My Friend omgaan met emoties en stress. Samen met een groep leeftijdsgenootjes en begeleiders gaan ze op avontuur met een bijzondere haas, hun ‘vriend’. Deze haas leert in elke sessie een nieuwe manier om met spanning om te gaan. Denk aan ‘stevig staan als een boom’, praten met een vriend of de ‘butterfly hug’ die troost biedt.
Tijdens het programma maken de kinderen ook een eigen knuffel, My Friend, van lokale materialen. Deze knuffel laat kinderen voelen wat ze geleerd hebben: dat ze niet alleen zijn, dat ze sterk zijn, en dat ze mogen voelen wat ze voelen. Als ze hun knuffel vasthouden weten ze: ik hoor erbij en mag er zijn. Omdat ouders een sleutelrol spelen in het leven van jonge kinderen, volgen zij een parallel programma. Ze leren dezelfde lessen als hun kinderen, aangevuld met eenvoudige oefeningen en voorlichting. Zo ontstaat ook thuis een veilige basis waarin kinderen kunnen groeien en herstellen. Directeur Patrick: “Ik ben trots op wat we zien in de gemeenschappen. Kinderen die weer lachen, ouders die samenkomen in dialoogsessies, gezinnen die weer perspectief hebben.”